Όλες οι πληροφορίες για το ΛΙΒΑΔΙ ΘΕΡΜΗΣ (Νομού Θεσσαλονίκης)
Κείμενο: Δημήτρης Γουδήρας
1.Δεδομένα τουριστικού ενδιαφέροντος της κοινότητας
Το Λιβάδι βρίσκεται σε υψόμετρο 735 μέτρων από το ύψος της θάλασσας, ανατολικά
της Θεσσαλονίκης και σε απόσταση 35χιλιομέτρων από αυτή. Είναι κτισμένο
αμφιθεατρικά μέσα σε μια ήμερη δασωμένη κοιλάδα που βρίσκεται επί της
κορυφογραμμής του Χορτιάτη του Ομβριανού και του Χολομώντα της Χαλκιδικής.
Αποτελείται από παλαιά λιθόκτιστα διώροφα κτήρια μακεδονικού ρυθμού, που
διατηρούνται από την εποχή της τουρκοκρατίας, και από νεότερα σύγχρονα
κτίσματα. Το χωριό περιβάλλεται από ένα εκτεταμένο λιβάδι (από όπου προκύπτει η
ονομασία του χωριού) και από δασώδεις εκτάσεις βαλανιδιάς, οξιάς, καστανιάς και
φλαμουριάς. Η συνολική έκταση της κοινότητας ανέρχεται σε 43.000 στρέμματα και
συνορεύει με τις κοινότητες Βασιλικών, Περιστεράς, Αρδαμερίου, Σαρακήνας, Αγίου
Χαραλάμπους, Ζαγκλβερίου, Πετροκεράσων, Γαλάτιστας και την ιερά μονή της Αγίας
Αναστασίας προς τον νομό Χαλκιδικής. Ο συνολικός πληθυσμός της κοινότητας
ανέρχεται σήμερα σε 300 περίπου άτομα. Σημειωτέον ότι κάτοικοι της Θεσσαλονίκης
που κατάγονται από το Λιβάδι ανέρχονται σε μερικές χιλιάδες. Πολλοί από αυτούς
διατηρούν στενούς δεσμούς με τον τόπο καταγωγής και επισκέπτονται το Λιβάδι,
ιδίως τους καλοκαιρινούς μήνες.
2. Περιβαλλοντική κατάσταση και προστασία
Ο οικισμός του χωριού καθώς και όλη η δασική και καλλιεργήσιμη έκταση του
χωριού από την κορυφή της Αγίας Κυριακής, το «Αλωνάκι» ή τα λεγόμενα
«σολάδια», μέχρι τη Σαρακήνα και τον Άγιο Χαράλαμπο εντάσσονται στο
προστατευόμενο οικοσύστημα των λιμνών Κορώνειας (Αγίου Βασιλείου), Βόλβης και
Ρεντίνας. Το Λειβάδι υπάγεται στην προστατευόμενη αυτή ζώνη, γιατί τα όμβρια
ύδατα και οι πηγές εκβάλλουν στον υγροβιότοπο της λεκάνης των λιμνών αυτών και
καταλήγουν στη λίμνη Βόλβη και τα φυτά, τα πουλιά και τα ζώα του τόπου ανήκουν
σε αυτό το ευαίσθητο και μοναδικό οικοσύστημα
Η προστατευόμενη αυτή περιοχή υπόκειται σε ειδικούς όρους, τους οποίους θέτουν η
διεθνής κοινότητα (όρια Ramsar (Iran/2-2- 1971), το ευρωπαϊκό Δίκτυο Natura 2000,
οι Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Οδηγία 92/43/ΕΟΚ, Οδηγία 79/409/ΕΟΚ), και
κυρίως η υπ’ αριθμ. 6919/2004 κοινή απόφαση των Υπουργών Ανάπτυξης,
Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, Γεωργίας και Μακεδονίας Θράκης (Δ΄ 248). Με το
θεσμικό αυτό πλαίσιο προστατεύονται οι χερσαίες και οι υδάτινες περιοχές του
υγροτοπικού συστήματος των λιμνών Κορώνειας – Βόλβης και των Μακεδονικών
Τεμπών (Ρεντίνας).
Εκτός από την περιοχή που περιβάλλει τον οικισμό, σχεδόν όλη η υπόλοιπη ορεινή
έκταση του Λιβαδίου καλύπτεται από πυκνά δάση βαλανιδιάς, οξιάς, καστανιάς,
φλαμουριάς, μέλιου και πουρναριού.
3. Δασικά μονοπάτια
Υπάρχουν πολλοί δασικοί δρόμοι αναγκαίοι για την πυροπροστασία των δασωμένων
εκτάσεων του Λιβαδίου, πολλά δασικά μονοπάτια και αγροτικοί δρόμοι.
4. Δρόμοι ποδηλάτων
Δεν υπάρχουν ειδικά χαραγμένοι δρόμοι ποδηλάτων ούτε μέσα στον οικισμό ούτε
στην εξοχή, ενώ θα μπορούσαν να υπάρξουν στη θέση «Τσαϊρια». Πολλοί
ποδηλατικοί σύλλογοι οργανώνουν σε όλη τη διάρκεια του έτους προπονητικούς
αγώνες, κυρίως στην ανάβαση από τον κεντρικό δρόμο Θεσσαλονίκης – Βόρειας
Χαλκιδικής προς το Λιβάδι. Διοργανώνονται όμως ποδηλατικοί αγώνες για παιδιά και
εφήβους από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Λιβαδιωτών τον μήνα Αύγουστο.
5. Οδικοί χάρτες
Δεν υπάρχουν προς το παρόν οδικοί χάρτες των δασικών, των μονοπατιών και των
αγροτικών δρόμων. Ο Πολιτιστικός Σύλλογος έχει εντάξει στις μελλοντικές δράσεις
του την εκπόνηση τέτοιων χαρτών.
6. Αρχαιολογικοί χώροι
Η αρχαιολογική υπηρεσία της Θεσσαλονίκης έχει επισημάνει και καταγράψει τα
θεμέλια ενός οικισμού της εποχής του σιδήρου (1100 π.Χ.) στη νοτιοδυτική περιοχή
σε απόσταση λίγων μέτρων από τα όρια του σημερινού οικισμού. Η ίδια υπηρεσία
έχει επισημάνει και οριοθετήσει έναν άλλον οικισμό των κλασσικών χρόνων στη θέση
«Καμίνι» σε απόσταση 2 χιλιομέτρων περίπου από τον οικισμό. Στους κλασσικούς
χρόνους υπήρχαν και άλλοι οικισμοί στην περιοχή του Λιβαδίου, όπως στη θέση
«Μάρμαρο» στη βόρεια περιοχή, στη θέση «Μνήμα», επίσης στη βόρεια περιοχή,
στη θέση «Χειμαδιό» στη νότια περιοχή και αλλού.
7. Παραδοσιακά κτήρια
Διασώζονται μέχρι σήμερα αρκετά παραδοσιακά λιθόκτιστα κτήρια από την εποχή
της τουρκοκρατίας. Είναι κτισμένα κατά τον παραδοσιακό μακεδονικό ρυθμό και τα
περισσότερα από αυτά είναι διώροφα με νότιο ή ανατολικό προσανατολισμό. Το
ισόγειο χρησίμευε συνήθως για αποθήκευση των παραγόμενων προϊόντων και τον
σταυλισμό των ζώων, ενώ το υπερώο έχει πέντε μεγάλα δωμάτια τα οποία
περιβάλλουν μια μεγάλη ανοιχτή σάλα. Η επικοινωνία μεταξύ των ορόφων γίνεται με
εσωτερική σκάλα. Διασώζονται στην αρχική τους μορφή το σπίτι του Επαμεινώνδα
Τσιλιπάκου.και του Αναστασίου Παπαβαλσάμη, Κ. Τζαρού, Γ. Γουδήρα κ.ά.. Τα
νεώτερα παραδοσιακά λιθόκτιστα σπίτια είναι επίσης διώροφα ή και τριώροφα, αλλά
δεν έχουν την ανοιχτή σάλα. Στη θέση της έχουν ένα μικρό μπαλκόνι, όπως το σπίτι
του Α. Μαυραντζά, του Κ. Βενετόπουλου , του Ι. Μαυρομανώλη, Δ. Τζαρού, κ.ά.
8. Ιστορικοί χώροι και ιστορικά γεγονότα
Δεν είναι γνωστό πότε ιδρύθηκε ο οικισμός του Λιβαδίου. Η αρχαιολογική υπηρεσία
της Θεσσαλονίκης έχει οριοθετήσει και καταγράψει υπολείμματα οικισμών από την
εποχή του σιδήρου και τους καλσσικούς χρόνους σε 2 περιοχές εγγύς του σημερινού
οικισμού. Εκτός από αυτά, το Λιβάδι μνημονεύεται στο ιδρυτικό έγγραφο της ιεράς
μονής της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολυτρίας, την οποία ίδρυσε η αυτοκράτειρα
του Βυζαντίου Θεοφανώ το έτος 888. Στη μέση βυζαντινή περίοδο (περίπου τον 10
αιώνα) το Λιβάδι είχε ισχυρή ενορία, του Αγίου Αθανασίου, όπως αναφέρεται στα
αρχεία της ιεράς μητρόπολης Ιερισσού Αγίου Όρους και Αρδαμερίου. Στην εποχή της
φραγκοκρατίας προστέθηκε ένας ακόμα οικισμός, περίπου στη μέση της απόστασης
του χωριού από τα Βασιλικά.
Αμέσως μετά την κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τους Τούρκους (1436) και την
κυριαρχία τους στη γύρω περιοχή άρχισε η πληθυσμιακή ενδυνάμωση και η
οικονομική ανάπτυξη του παλαιού οικισμού, για να συνεχιστή αυτή σε όλη τη
διάρκεια της τουρκοκρατίας και να φτάσει στη μεγαλύτερή της ακμή στην εποχή της
απελευθέρωσης. Το 1913το Λιβάδι είχε 1800 κατοίκους, το 1920 οι κάτοικοι
μειώθηκαν στους 1252. το 1928 είχε επίσης 1251, το 1940 είχε 904, και το
1951, μετά τον εμφύλιο πόλεμο, είχε 682.
Το Λιβάδι ανήκε στην επαρχία (ναχιγιέ) Παζαργκιάχ (Παζαριάς), η οποία είχε ως
κέντρο την «Παζαρούδα» (τη σημερινή Απολλωνία Θεσσαλονίκης).
Στα τέλη του 15 ου αιώνα το Λιβάδι ανήκε στο βακούφι (εκκλησιαστική περιοχή) του
Ισχάκ Πασά (Ishak Pasa), ο οποίος το 1484 έκτισε στη Θεσσαλονίκη το Αλατζά
Ιμαρέτ (πολύχρωμο πτωχοκομείο) και άλλα θρησκευτικά και φιλανθρωπικά ιδρύματα.
Ο Ισχάκ Πασάς για τη συντήρηση των ιδρυμάτων αυτών το 1487 "αφιέρωσε"
διάφορα χωριά, κτήματα και τις γεωργικές περιοχές του Βάβδου και του Λιβαδίου
(Livadio), που πιθανόν να ανήκαν στην Κοινότητα της Γαλάτιστας).
Στην απογραφή του 1771 το Λιβάδι εμφανίζεται να πληρώνει φόρο 2930 άσπρα.
Το Λιβάδι συμμετείχε ενεργά στην Επανάσταση του 1821. Από το Λιβάδι κατάγονταν
σημαντικοί αγωνιστές, όπως ο Θεοδόσιος και ο Άγγελος Στεργίου (ή Μουστάκας), ο
Δημήτριος Στάμου και ο Νικόλαος Σπύρου. Οι λιβαδιώτες αγωνιστές καταρχήν
πολέμησαν μαζί με τον Εμμανουήλ Παππά στο Εγρί Μπουτζιάκ (Νέα Απολλωνία)
εναντίον του Γουσούφ Πασά και μετά συμμετείχαν στην εξέγερση της Κασσάνδρας
για να καταλήξουν, μετά την κατάπνιξη της επανάστασης στη Χαλικδική, στα νησιά
των βόρειων Κυκλάδων, στη Στερεά Ελλάδα και την Πελοπόννησο, όπου πολέμησαν
εναντίον του Ομέρ Βρυώνη, του Δράμαλη και του Ιμπραήμ Πασά.
Τον Ιούνιο του 1821 οι Τούρκοι έκαψαν και κατέστρεψαν το Λιβάδι - και στη συνέχεια
σχεδόν όλα τα «μαδεμοχώρια» (τα χωριά της Βόρειας Χαλκιδικής) - 70 χωριά και 57
μετόχια των μονών του Αγίου Όρους. Η έκταση της καταστροφής πρέπει να ήταν
μεγάλη, γεγονός που συμπεραίνεται από την απαλλαγή από τους φόρους με φιρμάνι
του Εμπού Λουμπούτ πασά της Θεσσαλονίκης με το οποίο εξαιρούνταν από τη
φορολογία 25 χωριά της επαρχίας της «Παζαρούδας» και μεταξύ αυτών και το
Λιβάδι, διότι αυτά είχαν καεί και οι κάτοικοι διασκορπίστηκαν.
Όπως αναγράφεται στ σχετικά αρχεία «Μία τουρκική φάλαγξ κατηυθύνθη στα
Ελληνικά χωριά Επανωμή και Μεσημέρι ένθα μη ευρούσα κατοίκους ελεηλάτησε και
επυρπόλησεν ταύτα. Άλλη δε φάλαγξ κατηυθύνθη δια του χωρίου Λειβάδι εις τα
Ραβνά (Πετροκέρασα) και το Ζαγκλιβέρι, τα οποία ελεηλάτησε και επυρπόλησε,
παρόλον ότι ταύτα δεν είχαν επαναστατήσει.»
«Εξ ετέρου καταλόγου των Αρχείων Θεσσαλονίκης προκύπτει ότι δυνάμει φιρμανίου
απηλλάγησαν της φορολογίας συνεισφοράς , διότι δεν εκαλλιέργησαν, ούτε είχον
προσόδους κατά το έτος 1237 (1821), τα κατωτέρω χωρία, άτινα εκάησαν, οι δε
κάτοικοι αυτών διεσκορπίσθηκαν» (αναφορά από Πελαγία Αστρεινίδου – Κωτσάκη,
Κοσμική Ζωγραφική στον Άγιο Αθανάσιο, στο Λιβάδι).
Το Λιβάδι συμμετείχε ενεργά και στον Μακεδονικό Αγώνα. Οι οπλαρχηγοί Νικόλαος
Μαυραντζάς (1881-1960) και Ανδρέας Βενετόπουλος(1870-1929) πολέμησαν
εναντίον των τουρκικού στρατού στη θέση «Καμένη» που είναι μεταξύ του
«Καλογερικού» (του Προφήτη Ηλία της Αγίας Αναστασίας) και του Ομβριανού, στις 2
Μαίου 1905. Εκεί έγινε φονική μάχη ανάμεσα στο ανταρτικό σώμα του Ι. Νταφώτη με
80 περίπου άνδρες και του τουρκικού στρατού, μετά από προδοσία των Βουλγάρων,
οι οποίοι ήθελαν να επεκτείνουν την επιρροή τους από τον Λαγκαδά μέχρι τον
Ανθεμούντα. Η ονομασία «Καμένη» δόθηκε τότε στην τοποθεσία αυτή και εκφράζει
το μέγεθος της καταστροφής έγινε εκεί.
Στο μεσοπόλεμο διάστημα (1930-40) δημιουργήθηκαν 2 νέοι οικισμοί από τους
κατοίκους του Λιβαδίου, οι οποίοι μετοίκησαν στις πεδινές περιοχές του χωριού προς
Βορρά κοντά στη λίμνη Κορώνεια, μεταξύ του Ζαγκλιβερίου και της Γερακαρούς.
Είναι οι οικισμοί της Σαρακήνας και του Αγίου Χαραλάμπους.
Το Λιβάδι ανέπτυξε ισχυρή αντιστασιακή δράση στην περίοδο της κατοχής από τους
Γερμανούς. Στο Λειβάδι ήταν η έδρα του ΙΙ Τάγματος του 31 συντάγματος της ΧΙ
μεραρχίας του ΕΛΑΣ. Διοικητής του τάγματος ήταν ο καπετάν Κίτσο. Οι κάτοικοι
συμμετείχαν σε φονικές μάχες που δόθηκαν εναντίον των Γερμανών, Ιταλών,
Βουλγάρων και Μογγόλων κατακτητών στην περιοχή γύρω από τη «Σούγλα», τον
«Αη Ηλιά» και μέσα στο χωριό μέχρι το καλοκαίρι του 1944.
Στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου άρχισε η μετανάστευση των κατοίκων του
Λιβαδίου προς τη κοντινή Θεσσαλονίκη και συνεχίστηκε μετά από αυτόν. Η αστυφιλία
αυτή οδήγησε στην πληθυσμιακή και οικονομική παρακμή του χωριού. Σήμερα είναι
πολλοί παλαιοί κάτοικοι του χωριού που επιστρέφουν στις ρίζες τους και
απολαμβάνουν τις συντάξεις τους, ενώ έχουν κτιστεί πολλές νέες κατοικίες από
λιβαδιώτες και ξένους.
9. Ναοί και μοναστήρια
Ο ιερός ναός του Αγίου Αθανασίου, πολιούχου του οικισμού. Πρόκειται για έναν
μεγάλο σε έκταση ναό σε ρυθμό τρίκλιτης ξυλόστεγης Βασιλικής, που περιβάλλεται
από στη νότια και τη δυτική πλευρά από ξυλόστεγο περίστωο / υπόστεγο. Στη δυτική
πλευρά της τοιχοδομίας του ναού υπάρχει εντοιχισμένη πλάκα με αποτυπωμένη την
ανάγλυφη χρονολογία 1818. Η ένδειξη αυτή πρέπει να αναφέρεται στην
ανοικοδόμηση του ιερού ναού την εποχή της ακμής του χωριού. Άλλα εντοιχισμένα
στοιχεία με ανάγλυφες παραστάσεις ζώων στους ακρογωνιαίους λίθους του ναού
μαρτυρούν τη χρήση υλικών παλαιότερου, ίσως μικρότερου ναού, στα θεμέλια του
οποίου οικοδομήθηκε ο νέος μεγάλος ναός. Μια άλλη εντοιχισμένη πλάκα φέρει τη
χρονολογία 1843. Η χρονολογία αυτή πρέπει να δείχνει την επιδιόρθωση και
αποκατάσταση της νότιας πλευράς του ναού, η οποία είχε καταστραφεί από την
πυρπόληση του ναού από τους Τούρκους, τον Ιούνιο του 1921 (πιθανώς την 21
Ιουνίου), αμέσως μετά τη φονική μάχη του καπετάν Χάψα εναντίον των Τούρκων στη
θέση «Συκιωτάκια» στους πρόποδες του «Βούζιαρη», την 10 η Ιουνίου 1921 και την
κατάληψη, πυρπόληση και καταστροφή της ιεράς μονής της Αγίας Αναστασίας. Τα
σημάδια της πυρπόλησης του ναού από τους Τούρκους παραμένουν μέχρι και
σήμερα στις υποστυλώσεις του ανατολικού τμήματος του ναού και του γυναικωνίτη..
Ο ζωγραφικός διάκοσμος του ναού.
Οι περισσότερες εικόνες χρονολογούνται στην μετά το έτος 1843 εποχή, προφανώς
διότι οι παλαιότερες είχαν καεί. Πολλές από αυτές, όπως οι εικόνες του τέμπλου είναι
ενυπόγραφες δια χειρός Ιωάννου Παπα/ θαλασσίου Αναγ/νώστου εκ Γαλατίστης ή
δια χειρός Στεργίου Δ΄ εκ Κοζάνης.
της Θεσσαλονίκης και σε απόσταση 35χιλιομέτρων από αυτή. Είναι κτισμένο
αμφιθεατρικά μέσα σε μια ήμερη δασωμένη κοιλάδα που βρίσκεται επί της
κορυφογραμμής του Χορτιάτη του Ομβριανού και του Χολομώντα της Χαλκιδικής.
Αποτελείται από παλαιά λιθόκτιστα διώροφα κτήρια μακεδονικού ρυθμού, που
διατηρούνται από την εποχή της τουρκοκρατίας, και από νεότερα σύγχρονα
κτίσματα. Το χωριό περιβάλλεται από ένα εκτεταμένο λιβάδι (από όπου προκύπτει η
ονομασία του χωριού) και από δασώδεις εκτάσεις βαλανιδιάς, οξιάς, καστανιάς και
φλαμουριάς. Η συνολική έκταση της κοινότητας ανέρχεται σε 43.000 στρέμματα και
συνορεύει με τις κοινότητες Βασιλικών, Περιστεράς, Αρδαμερίου, Σαρακήνας, Αγίου
Χαραλάμπους, Ζαγκλβερίου, Πετροκεράσων, Γαλάτιστας και την ιερά μονή της Αγίας
Αναστασίας προς τον νομό Χαλκιδικής. Ο συνολικός πληθυσμός της κοινότητας
ανέρχεται σήμερα σε 300 περίπου άτομα. Σημειωτέον ότι κάτοικοι της Θεσσαλονίκης
που κατάγονται από το Λιβάδι ανέρχονται σε μερικές χιλιάδες. Πολλοί από αυτούς
διατηρούν στενούς δεσμούς με τον τόπο καταγωγής και επισκέπτονται το Λιβάδι,
ιδίως τους καλοκαιρινούς μήνες.
2. Περιβαλλοντική κατάσταση και προστασία
Ο οικισμός του χωριού καθώς και όλη η δασική και καλλιεργήσιμη έκταση του
χωριού από την κορυφή της Αγίας Κυριακής, το «Αλωνάκι» ή τα λεγόμενα
«σολάδια», μέχρι τη Σαρακήνα και τον Άγιο Χαράλαμπο εντάσσονται στο
προστατευόμενο οικοσύστημα των λιμνών Κορώνειας (Αγίου Βασιλείου), Βόλβης και
Ρεντίνας. Το Λειβάδι υπάγεται στην προστατευόμενη αυτή ζώνη, γιατί τα όμβρια
ύδατα και οι πηγές εκβάλλουν στον υγροβιότοπο της λεκάνης των λιμνών αυτών και
καταλήγουν στη λίμνη Βόλβη και τα φυτά, τα πουλιά και τα ζώα του τόπου ανήκουν
σε αυτό το ευαίσθητο και μοναδικό οικοσύστημα
Η προστατευόμενη αυτή περιοχή υπόκειται σε ειδικούς όρους, τους οποίους θέτουν η
διεθνής κοινότητα (όρια Ramsar (Iran/2-2- 1971), το ευρωπαϊκό Δίκτυο Natura 2000,
οι Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Οδηγία 92/43/ΕΟΚ, Οδηγία 79/409/ΕΟΚ), και
κυρίως η υπ’ αριθμ. 6919/2004 κοινή απόφαση των Υπουργών Ανάπτυξης,
Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, Γεωργίας και Μακεδονίας Θράκης (Δ΄ 248). Με το
θεσμικό αυτό πλαίσιο προστατεύονται οι χερσαίες και οι υδάτινες περιοχές του
υγροτοπικού συστήματος των λιμνών Κορώνειας – Βόλβης και των Μακεδονικών
Τεμπών (Ρεντίνας).
Εκτός από την περιοχή που περιβάλλει τον οικισμό, σχεδόν όλη η υπόλοιπη ορεινή
έκταση του Λιβαδίου καλύπτεται από πυκνά δάση βαλανιδιάς, οξιάς, καστανιάς,
φλαμουριάς, μέλιου και πουρναριού.
3. Δασικά μονοπάτια
Υπάρχουν πολλοί δασικοί δρόμοι αναγκαίοι για την πυροπροστασία των δασωμένων
εκτάσεων του Λιβαδίου, πολλά δασικά μονοπάτια και αγροτικοί δρόμοι.
4. Δρόμοι ποδηλάτων
Δεν υπάρχουν ειδικά χαραγμένοι δρόμοι ποδηλάτων ούτε μέσα στον οικισμό ούτε
στην εξοχή, ενώ θα μπορούσαν να υπάρξουν στη θέση «Τσαϊρια». Πολλοί
ποδηλατικοί σύλλογοι οργανώνουν σε όλη τη διάρκεια του έτους προπονητικούς
αγώνες, κυρίως στην ανάβαση από τον κεντρικό δρόμο Θεσσαλονίκης – Βόρειας
Χαλκιδικής προς το Λιβάδι. Διοργανώνονται όμως ποδηλατικοί αγώνες για παιδιά και
εφήβους από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Λιβαδιωτών τον μήνα Αύγουστο.
5. Οδικοί χάρτες
Δεν υπάρχουν προς το παρόν οδικοί χάρτες των δασικών, των μονοπατιών και των
αγροτικών δρόμων. Ο Πολιτιστικός Σύλλογος έχει εντάξει στις μελλοντικές δράσεις
του την εκπόνηση τέτοιων χαρτών.
6. Αρχαιολογικοί χώροι
Η αρχαιολογική υπηρεσία της Θεσσαλονίκης έχει επισημάνει και καταγράψει τα
θεμέλια ενός οικισμού της εποχής του σιδήρου (1100 π.Χ.) στη νοτιοδυτική περιοχή
σε απόσταση λίγων μέτρων από τα όρια του σημερινού οικισμού. Η ίδια υπηρεσία
έχει επισημάνει και οριοθετήσει έναν άλλον οικισμό των κλασσικών χρόνων στη θέση
«Καμίνι» σε απόσταση 2 χιλιομέτρων περίπου από τον οικισμό. Στους κλασσικούς
χρόνους υπήρχαν και άλλοι οικισμοί στην περιοχή του Λιβαδίου, όπως στη θέση
«Μάρμαρο» στη βόρεια περιοχή, στη θέση «Μνήμα», επίσης στη βόρεια περιοχή,
στη θέση «Χειμαδιό» στη νότια περιοχή και αλλού.
7. Παραδοσιακά κτήρια
Διασώζονται μέχρι σήμερα αρκετά παραδοσιακά λιθόκτιστα κτήρια από την εποχή
της τουρκοκρατίας. Είναι κτισμένα κατά τον παραδοσιακό μακεδονικό ρυθμό και τα
περισσότερα από αυτά είναι διώροφα με νότιο ή ανατολικό προσανατολισμό. Το
ισόγειο χρησίμευε συνήθως για αποθήκευση των παραγόμενων προϊόντων και τον
σταυλισμό των ζώων, ενώ το υπερώο έχει πέντε μεγάλα δωμάτια τα οποία
περιβάλλουν μια μεγάλη ανοιχτή σάλα. Η επικοινωνία μεταξύ των ορόφων γίνεται με
εσωτερική σκάλα. Διασώζονται στην αρχική τους μορφή το σπίτι του Επαμεινώνδα
Τσιλιπάκου.και του Αναστασίου Παπαβαλσάμη, Κ. Τζαρού, Γ. Γουδήρα κ.ά.. Τα
νεώτερα παραδοσιακά λιθόκτιστα σπίτια είναι επίσης διώροφα ή και τριώροφα, αλλά
δεν έχουν την ανοιχτή σάλα. Στη θέση της έχουν ένα μικρό μπαλκόνι, όπως το σπίτι
του Α. Μαυραντζά, του Κ. Βενετόπουλου , του Ι. Μαυρομανώλη, Δ. Τζαρού, κ.ά.
8. Ιστορικοί χώροι και ιστορικά γεγονότα
Δεν είναι γνωστό πότε ιδρύθηκε ο οικισμός του Λιβαδίου. Η αρχαιολογική υπηρεσία
της Θεσσαλονίκης έχει οριοθετήσει και καταγράψει υπολείμματα οικισμών από την
εποχή του σιδήρου και τους καλσσικούς χρόνους σε 2 περιοχές εγγύς του σημερινού
οικισμού. Εκτός από αυτά, το Λιβάδι μνημονεύεται στο ιδρυτικό έγγραφο της ιεράς
μονής της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολυτρίας, την οποία ίδρυσε η αυτοκράτειρα
του Βυζαντίου Θεοφανώ το έτος 888. Στη μέση βυζαντινή περίοδο (περίπου τον 10
αιώνα) το Λιβάδι είχε ισχυρή ενορία, του Αγίου Αθανασίου, όπως αναφέρεται στα
αρχεία της ιεράς μητρόπολης Ιερισσού Αγίου Όρους και Αρδαμερίου. Στην εποχή της
φραγκοκρατίας προστέθηκε ένας ακόμα οικισμός, περίπου στη μέση της απόστασης
του χωριού από τα Βασιλικά.
Αμέσως μετά την κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τους Τούρκους (1436) και την
κυριαρχία τους στη γύρω περιοχή άρχισε η πληθυσμιακή ενδυνάμωση και η
οικονομική ανάπτυξη του παλαιού οικισμού, για να συνεχιστή αυτή σε όλη τη
διάρκεια της τουρκοκρατίας και να φτάσει στη μεγαλύτερή της ακμή στην εποχή της
απελευθέρωσης. Το 1913το Λιβάδι είχε 1800 κατοίκους, το 1920 οι κάτοικοι
μειώθηκαν στους 1252. το 1928 είχε επίσης 1251, το 1940 είχε 904, και το
1951, μετά τον εμφύλιο πόλεμο, είχε 682.
Το Λιβάδι ανήκε στην επαρχία (ναχιγιέ) Παζαργκιάχ (Παζαριάς), η οποία είχε ως
κέντρο την «Παζαρούδα» (τη σημερινή Απολλωνία Θεσσαλονίκης).
Στα τέλη του 15 ου αιώνα το Λιβάδι ανήκε στο βακούφι (εκκλησιαστική περιοχή) του
Ισχάκ Πασά (Ishak Pasa), ο οποίος το 1484 έκτισε στη Θεσσαλονίκη το Αλατζά
Ιμαρέτ (πολύχρωμο πτωχοκομείο) και άλλα θρησκευτικά και φιλανθρωπικά ιδρύματα.
Ο Ισχάκ Πασάς για τη συντήρηση των ιδρυμάτων αυτών το 1487 "αφιέρωσε"
διάφορα χωριά, κτήματα και τις γεωργικές περιοχές του Βάβδου και του Λιβαδίου
(Livadio), που πιθανόν να ανήκαν στην Κοινότητα της Γαλάτιστας).
Στην απογραφή του 1771 το Λιβάδι εμφανίζεται να πληρώνει φόρο 2930 άσπρα.
Το Λιβάδι συμμετείχε ενεργά στην Επανάσταση του 1821. Από το Λιβάδι κατάγονταν
σημαντικοί αγωνιστές, όπως ο Θεοδόσιος και ο Άγγελος Στεργίου (ή Μουστάκας), ο
Δημήτριος Στάμου και ο Νικόλαος Σπύρου. Οι λιβαδιώτες αγωνιστές καταρχήν
πολέμησαν μαζί με τον Εμμανουήλ Παππά στο Εγρί Μπουτζιάκ (Νέα Απολλωνία)
εναντίον του Γουσούφ Πασά και μετά συμμετείχαν στην εξέγερση της Κασσάνδρας
για να καταλήξουν, μετά την κατάπνιξη της επανάστασης στη Χαλικδική, στα νησιά
των βόρειων Κυκλάδων, στη Στερεά Ελλάδα και την Πελοπόννησο, όπου πολέμησαν
εναντίον του Ομέρ Βρυώνη, του Δράμαλη και του Ιμπραήμ Πασά.
Τον Ιούνιο του 1821 οι Τούρκοι έκαψαν και κατέστρεψαν το Λιβάδι - και στη συνέχεια
σχεδόν όλα τα «μαδεμοχώρια» (τα χωριά της Βόρειας Χαλκιδικής) - 70 χωριά και 57
μετόχια των μονών του Αγίου Όρους. Η έκταση της καταστροφής πρέπει να ήταν
μεγάλη, γεγονός που συμπεραίνεται από την απαλλαγή από τους φόρους με φιρμάνι
του Εμπού Λουμπούτ πασά της Θεσσαλονίκης με το οποίο εξαιρούνταν από τη
φορολογία 25 χωριά της επαρχίας της «Παζαρούδας» και μεταξύ αυτών και το
Λιβάδι, διότι αυτά είχαν καεί και οι κάτοικοι διασκορπίστηκαν.
Όπως αναγράφεται στ σχετικά αρχεία «Μία τουρκική φάλαγξ κατηυθύνθη στα
Ελληνικά χωριά Επανωμή και Μεσημέρι ένθα μη ευρούσα κατοίκους ελεηλάτησε και
επυρπόλησεν ταύτα. Άλλη δε φάλαγξ κατηυθύνθη δια του χωρίου Λειβάδι εις τα
Ραβνά (Πετροκέρασα) και το Ζαγκλιβέρι, τα οποία ελεηλάτησε και επυρπόλησε,
παρόλον ότι ταύτα δεν είχαν επαναστατήσει.»
«Εξ ετέρου καταλόγου των Αρχείων Θεσσαλονίκης προκύπτει ότι δυνάμει φιρμανίου
απηλλάγησαν της φορολογίας συνεισφοράς , διότι δεν εκαλλιέργησαν, ούτε είχον
προσόδους κατά το έτος 1237 (1821), τα κατωτέρω χωρία, άτινα εκάησαν, οι δε
κάτοικοι αυτών διεσκορπίσθηκαν» (αναφορά από Πελαγία Αστρεινίδου – Κωτσάκη,
Κοσμική Ζωγραφική στον Άγιο Αθανάσιο, στο Λιβάδι).
Το Λιβάδι συμμετείχε ενεργά και στον Μακεδονικό Αγώνα. Οι οπλαρχηγοί Νικόλαος
Μαυραντζάς (1881-1960) και Ανδρέας Βενετόπουλος(1870-1929) πολέμησαν
εναντίον των τουρκικού στρατού στη θέση «Καμένη» που είναι μεταξύ του
«Καλογερικού» (του Προφήτη Ηλία της Αγίας Αναστασίας) και του Ομβριανού, στις 2
Μαίου 1905. Εκεί έγινε φονική μάχη ανάμεσα στο ανταρτικό σώμα του Ι. Νταφώτη με
80 περίπου άνδρες και του τουρκικού στρατού, μετά από προδοσία των Βουλγάρων,
οι οποίοι ήθελαν να επεκτείνουν την επιρροή τους από τον Λαγκαδά μέχρι τον
Ανθεμούντα. Η ονομασία «Καμένη» δόθηκε τότε στην τοποθεσία αυτή και εκφράζει
το μέγεθος της καταστροφής έγινε εκεί.
Στο μεσοπόλεμο διάστημα (1930-40) δημιουργήθηκαν 2 νέοι οικισμοί από τους
κατοίκους του Λιβαδίου, οι οποίοι μετοίκησαν στις πεδινές περιοχές του χωριού προς
Βορρά κοντά στη λίμνη Κορώνεια, μεταξύ του Ζαγκλιβερίου και της Γερακαρούς.
Είναι οι οικισμοί της Σαρακήνας και του Αγίου Χαραλάμπους.
Το Λιβάδι ανέπτυξε ισχυρή αντιστασιακή δράση στην περίοδο της κατοχής από τους
Γερμανούς. Στο Λειβάδι ήταν η έδρα του ΙΙ Τάγματος του 31 συντάγματος της ΧΙ
μεραρχίας του ΕΛΑΣ. Διοικητής του τάγματος ήταν ο καπετάν Κίτσο. Οι κάτοικοι
συμμετείχαν σε φονικές μάχες που δόθηκαν εναντίον των Γερμανών, Ιταλών,
Βουλγάρων και Μογγόλων κατακτητών στην περιοχή γύρω από τη «Σούγλα», τον
«Αη Ηλιά» και μέσα στο χωριό μέχρι το καλοκαίρι του 1944.
Στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου άρχισε η μετανάστευση των κατοίκων του
Λιβαδίου προς τη κοντινή Θεσσαλονίκη και συνεχίστηκε μετά από αυτόν. Η αστυφιλία
αυτή οδήγησε στην πληθυσμιακή και οικονομική παρακμή του χωριού. Σήμερα είναι
πολλοί παλαιοί κάτοικοι του χωριού που επιστρέφουν στις ρίζες τους και
απολαμβάνουν τις συντάξεις τους, ενώ έχουν κτιστεί πολλές νέες κατοικίες από
λιβαδιώτες και ξένους.
9. Ναοί και μοναστήρια
Ο ιερός ναός του Αγίου Αθανασίου, πολιούχου του οικισμού. Πρόκειται για έναν
μεγάλο σε έκταση ναό σε ρυθμό τρίκλιτης ξυλόστεγης Βασιλικής, που περιβάλλεται
από στη νότια και τη δυτική πλευρά από ξυλόστεγο περίστωο / υπόστεγο. Στη δυτική
πλευρά της τοιχοδομίας του ναού υπάρχει εντοιχισμένη πλάκα με αποτυπωμένη την
ανάγλυφη χρονολογία 1818. Η ένδειξη αυτή πρέπει να αναφέρεται στην
ανοικοδόμηση του ιερού ναού την εποχή της ακμής του χωριού. Άλλα εντοιχισμένα
στοιχεία με ανάγλυφες παραστάσεις ζώων στους ακρογωνιαίους λίθους του ναού
μαρτυρούν τη χρήση υλικών παλαιότερου, ίσως μικρότερου ναού, στα θεμέλια του
οποίου οικοδομήθηκε ο νέος μεγάλος ναός. Μια άλλη εντοιχισμένη πλάκα φέρει τη
χρονολογία 1843. Η χρονολογία αυτή πρέπει να δείχνει την επιδιόρθωση και
αποκατάσταση της νότιας πλευράς του ναού, η οποία είχε καταστραφεί από την
πυρπόληση του ναού από τους Τούρκους, τον Ιούνιο του 1921 (πιθανώς την 21
Ιουνίου), αμέσως μετά τη φονική μάχη του καπετάν Χάψα εναντίον των Τούρκων στη
θέση «Συκιωτάκια» στους πρόποδες του «Βούζιαρη», την 10 η Ιουνίου 1921 και την
κατάληψη, πυρπόληση και καταστροφή της ιεράς μονής της Αγίας Αναστασίας. Τα
σημάδια της πυρπόλησης του ναού από τους Τούρκους παραμένουν μέχρι και
σήμερα στις υποστυλώσεις του ανατολικού τμήματος του ναού και του γυναικωνίτη..
Ο ζωγραφικός διάκοσμος του ναού.
Οι περισσότερες εικόνες χρονολογούνται στην μετά το έτος 1843 εποχή, προφανώς
διότι οι παλαιότερες είχαν καεί. Πολλές από αυτές, όπως οι εικόνες του τέμπλου είναι
ενυπόγραφες δια χειρός Ιωάννου Παπα/ θαλασσίου Αναγ/νώστου εκ Γαλατίστης ή
δια χειρός Στεργίου Δ΄ εκ Κοζάνης.
Ιδιαιτερότητα αποτελεί η θεματογραφία της ζωγραφικής που διακοσμεί το
κεντρικό κλίτος του ναού.
Η θεματογραφία αυτή αναφέρεται σε κοσμικά και
όχι σε θρησκευτικά θέματα παρμένα από τα Ευαγγελία, τις Πράξεις των
Αποστόλων, την Αποκάλυψη του Ιωάννου κ.ά., όπως συμβαίνει στους
περισσότερους χριστιανικούς ναούς. Οι απεικονίσεις παρουσιάζουν φυτικά
μοτίβα, μπουκέτα και γιρλάντες, πολύχρωμοι καρποί, παράδοξα φτερωτά ζώα
και πτηνά που συναντούμε σε αντίστοιχες διακοσμήσεις αρχοντικών οικιών
και αρχαίων ειδωλολατρικών ναών. Χαρακτηριστικοί της τεχνοτροπίας λαϊκών
ζωγράφων της εποχής είναι οι απεικονίσεις των φτερωτών δρακόντων στον
γυναικωνίτη, οι οποίοι συμβολίζουν το «κακό» ή αποτελούν σύμβολα
αποτροπής του «κακού». Ανάλογος είναι και ο συμβολισμός των φτερωτών
ξυλόγλυπτων δρακόντων αριστερά και δεξιά της Σταύρωσης στο επάνω μέρος
του τέμπλου.
Εξαίρεση αποτελεί ο Παντοκράτορας με τη σύναξη των Αγίων Αποστόλων, που
απεικονίζονται σε κυκλική μορφή στο μέσο της οροφής του ναού
σχηματίζοντας ένα ψευδοτρούλο και η αγιογραφία του ξυλόγλυπτου τέμπλου,
όπως ήδη αναγράψαμε. Εκτός από αυτές, υπάρχουν πολλές φορητές μικρές και μεγάλες εικόνες δημιουργήματα του 19ου αιώνα, ενώ μερικές είναι παλαιότερες.
Η ερμηνεία της μείξης της κοσμικής με τη χριστιανική ζωγραφική στον ιερό ναό του Αγίου Αθανασίου δεν είναι εύκολή. Μπορεί να αποδοθεί εν μέρει στις αισθητικές επιθυμίες των χορηγών και εν μέρει στην τάση ανάμειξης μοτίβων της κλασσικής αρχαιότητας με χριστιανικά, γεγονός που ενισχύεται και από την τεχνοτροπία του ξυλόγλυπτου τέμπλου του ναού, το οποίο χαρακτηρίζουν οι λιτές γραμμές και οι κιονοειδείς διακοσμήσεις.
Υπάρχουν πολλά παρεκκλήσια διάσπαρτα σε διαφορετικές τοποθεσίες της περιοχής του Λιβαδίου, όπως της Παναγίας, της Αγίας Παρασκευής, στη θέση «Φτέρη», της Αγίας Μαρίνας και του Αγίου Χαραλάμπους στις χαράδρες του «Δραγάνη Λάκκου», της Αγίας Κυριακής, του Προφήτη Ηλία και του Αγίου Ραφαήλ στη νότια περιοχή του Λιβαδίου και η ιερά μονή του Αγίου Γενναδίου στην ίδια περιοχή πολύ κοντά στο παρεκκλήσιο της Αγίας Κυριακής. Τα παρεκκλήσια αυτά έχουν μακραίωνη ιστορία καθόσον έχουν κτιστεί στους περασμένους αιώνες. Εκτός αυτών υπάρχουν και πολλά εικονίσματα, διάσπαρτα στη νότια περιοχή του οικισμού, κυρίως στη θέση «Τσαίρια», όπως του Αγίου Χαραλάμπους, του Αγίου Παντελεήμονα, του Αγίου Φανουρίου κ. ά..
10. Λουτρά, νερό φράγμα
Δεν υπάρχουν ιαματικά λουτρά στο Λιβάδι. Υπάρχει όμως ένα φράγμα στα όρια με την περιοχή των Βασιλικών, το οποίο έχει ως σκοπό να εμπλουτίζει τα υπόγεια ύδατα του κάμπου των Βασιλικών
11. Αθλητικές εγκαταστάσεις
Υπάρχουν μόνον υπαίθριες αθλητικές εγκαταστάσεις στη θέση «Τσαϊρια» στην άκρη του δάσους. Αυτές περιλαμβάνουν ένα γήπεδο ποδοσφαίρου και ένα γήπεδο καλαθοσφαίρισης, τα οποία όμως είναι σχεδόν σε αχρηστία, αφού δεν υπάρχουν αντίστοιχες αθλητικές ομάδες.
12. Πολιτιστικές και άλλες εγκαταστάσεις
Δεν υπάρχουν πολιτιστικές εγκαταστάσεις εκτός από το «Πνευματικό Κέντρο» της εκκλησίας του Αγίου Αθανασίου. Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Λειβαδιωτών χρησιμοποιεί ως χώρο πολιτιστικών δραστηριοτήτων το κτήριο του δημοτικού σχολείου και ένα γραφείο στο κτήριο της Κοινότητας.
Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Λειβαδιωτών έχει μακρά ιστορία Ιστορία, προσφορά
13. Σημαντικές πολιτιστικές – θρησκευτικές- γαστρονομικές εκδηλώσεις (ετήσια προγράμματα)
Διοργανώνεται κάθε έτος οι εξής εκδηλώσεις:
Στη διάρκεια της αποκριάς διοργανώνεται από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Λειβαδιωτών η κοπή της πίτας και παράλληλα χοροεσπερίδα με παραδοσιακούς χορούς.
Στις 14 Ιουνίου διοργανώνεται η παραδοσιακή γιορτή του Κλήδονα με τοπικά έθιμα και λαϊκούς παραδοσιακούς χορούς
Στις 15 Αυγούστου το πανηγύρι της «Παναγίας» στο ομώνυμο παρεκκλήσι στη θέση «Φτέρη» σε συνεργασία με την εκκλησία του Αγίου Αθανασίου.
Το Αύγουστο μήνα διοργανώνονται αθλητικοί αγώνες για παιδιά και εφήβους και διαγωνισμοί πολλών θεμάτων ανάλογα με την ηλικία των συμμετεχόντων, όπως ποδηλατικοί αγώνες, αγώνας δρόμου, καλλιτεχνικοί διαγωνισμοί κ.ά.
Το φθινόπωρο διοργανώνεται η γιορτή του κάστανου στην πλατεία του χωριού, η οποία προσελκύει πολλούς επισκέπτες.
14. Καταλύματα και ξενοδοχεία
Λειτουργεί μία μόνον πανσιόν, της «Στελίνας» που στεγάζεται σε παραδοσιακή λιθόκτιστη οικοδομή εντός του οικισμού. Υπάρχει, επίσης, ένα πανδοχείο στην κεντρική πλατεία του χωριού, το οποίο δεν λειτουργεί.
Υπάρχουν βέβαια δυο νεότευκτα κτίσματα ξενώνων στα όρια του οικισμού, τα οποία βέβαια δεν λειτουργούν λόγω τεχνικών προβλημάτων.
15. Επισιτιστικές μονάδες και Μονάδες αναψυχής: Εστιατόρια, αναψυκτήρια
Υπάρχουν τέσσερις παραδοσιακές ταβέρνες, δύο στην κεντρική πλατεία και δυο στα όρια του οικισμού, και δυο καφετερίες. Υπήρχε παλαιότερα μια ειδική μονάδα που πρόσφερε διοργανώσεις αναψυχής, όπως ιππασία, ορεινή ποδηλασία, πεζοπορίες κ.ά. Σήμερα αυτή είναι κλειστή .
16. Συνεταιριστικά προϊόντα – καταστήματα
Δεν υπάρχουν συνεταιρισμοί και αντίστοιχα συνεταιριστικά καταστήματα
17. Τοπικά προϊόντα
Τα τοπικά προϊόντα είναι κυρίως κτηνοτροφικά και αγροτικά,. Υπάρχουν μεγάλες κτηνοτροφικές μονάδες αιγοπροβάτων και βοοειδών και μία τυροκομική μονάδα. Πέραν αυτών υπάρχουν πολλά σμήνη μελισσών, τα οποία αποδίδουν μέλι εξαιρετικής ποιότητας ένεκα του φυτικού πλούτου του φυσικού περιβάλλοντος. Υπάρχουν, επίσης, συστηματικά οργανωμένες καλλιέργειες σιτηρών και οπωρικών
Ένεκα των καλλιεργειών αυτών παράγονται γαλακτοκομικά και μελισσοκομικά προϊόντα, σιτηρά, κάστανα, φλαμούρι, καρύδια, φρούτα, και υποπροϊόντα αυτών (μαρμελάδες και γλυκά) καθώς και πολλά αρωματικά φυτά, όπως ρίγανη, μέντα, βατόμουρα, κράνα κ.ά.
18. Προβολή και εμπόριο
Η προβολή των τοπικών προϊόντων γίνεται κυρίως κατά τις διοργανώσεις εορταστικών εκδηλώσεων και πανηγυριών, αλλά και με σύγχρονα μέσα επικοινωνίας, όπως Facebook, sites κ.ά.
19. Τουριστικά γραφεία – υπηρεσίες
Δεν υπάρχουν τουριστικά γραφεία εξυπηρέτησης των επισκεπτών του χωριού.
20.Τόπος προορισμού και επισκέψεις
Πραγματοποιούνται πολλές επισκέψεις του χωριού σε όλη τη διάρκεια του έτους από άτομα διαφόρων ηλικιών με εκδρομές του Δήμου Θέρμης, των ΚΑΠΗ, σχολείων του Δήμου και της Θεσσαλονίκης καθώς και φυσιολατρικών και περιβαλλοντικών συλλόγων, όπως του ΒΑΟ., του Φυσιολατρικού Ομίλου Θεσσαλονίκης, της Λέσχης Αεροπλοΐας Θεσσαλονίκης κ.ά..
Στην ανάβαση του δρόμου που συνδέει τον κεντρικό δρόμο Βόρειας Χαλκιδικής με το Λιβάδι πραγματοποιούνται κάθε Σεπτέμβριο δύο διαδρομές του Ράλυ Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης ( ΔΕΘ), τις οποίες παρακολουθεί πλήθος επισκεπτών.
21. Επισκέψεις τουριστών Σε όλη τη διάρκεια του έτους επισκέπτονται εκτός από τους λιβαδιώτες και πολλοί άλλοι επισκέπτες από τη Θεσσαλονίκη και τις γύρω πόλεις και κωμοπόλεις.
22. Προβολή του χωριού
Η προβολή του φυσικού περιβάλλοντος και των αξιοθέατων του χωριού γίνεται περιπτωσιακά μέσω των ΜΜΕ , Facebook, sites καθώς και με φωτογραφίες , βιβλία, εφημερίδες , περιοδικά
23. Τουρισμός ΑμΕΑ Ο οικισμός και οι γύρω περιοχές είναι προσβάσιμες σε άτομα με Ειδικές Ανάγκες, αν και δεν υπάρχουν ειδικές υποδομές και προβλέψεις, κυρίως λόγω του ομαλού και ήρεμου τοπικού περιβάλλοντος.
24. Κύριες απασχολήσεις των κατοίκων
Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με την κτηνοτροφία και τη γεωργία. Υπάρχουν αρκετές κτηνοτροφικές μονάδες που εκμεταλλεύονται την εκτροφή αιγοπροβάτων και βοοειδών. Αρκετοί ασχολούνται επίσης με την οργανωμένη καλλιέργεια δημητριακών –σιτηρών, ηλίανθου καθώς και με τη μελισσοκομία και με χωματουργικές εργασίες. Υπάρχουν λιγοστοί καταστηματάρχες, μεταφορείς και αρκετοί συνταξιούχοι.
25. Προτάσεις τουριστικής ανάπτυξης της περιοχής
Λόγω των ειδικών και μοναδικών περιβαλλοντικών συνθηκών το Λιβάδι προσφέρεται για την ανάπτυξη του ορεινού αγροτικού τουρισμού, της οργανωμένης γεωργίας, της συστηματικής κτηνοτροφίας και της μελισσοκομίας. Μεγάλη ανάπτυξη προβλέπεται να έχει η προσφορά υπηρεσιών σε καταστήματα επισιτισμού και αναψυχής. Ο Δήμος Θέρμης έχει εκπονήσει και προτείνει ήδη προγράμματα αγροτουριστικής ανάπτυξης του χωριού και επίσης προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων.
